Een stijve grote teen
Een soepele grote teen is van groot belang voor wandelen en hardlopen. Een stijve grote teen heeft invloed op onze manier van lopen, en kan leiden tot allerlei klachten in de voet, maar ook tot knie-, heup- of zelfs rugklachten. Een beperkte beweging van het grote teengewricht wordt een hallux limitus of hallux rigidus genoemd.
Structurele hallux limitus en hallux rigidus
Ons grote teengewricht kan normaal tussen de 65 en 90 graden strekken (dorsaalflexie).1 Een beweeglijkheid van minder dan 65º betekent dat het gewricht beperkt is. Er wordt dan gesproken van een structurele hallux limitus.1-3 De bewegingsbeperking zit dan in het gewricht zelf. Dit hoeft in het begin geen pijnklachten te geven, maar een stijf gewricht kan later wel pijn geven, en uiteindelijk leiden tot artrose.Wanneer er geen enkele beweging meer in het grote teengewricht zit, is er sprake van een hallux rigidus.3 Afwikkelen over de grote teen is dan niet meer mogelijk.
Functionele hallux limitus
Het grote teengewricht kan ook belemmerd worden in de beweeglijkheid, zonder dat het gewricht zelf verstijfd is. Het gedraagt zich dan stijf tijdens het lopen, maar blijkt in rust de normale mobiliteit te bezitten. Dit noemen we een functionele hallux limitus.1,3,4 De stijfheid zit dan niet in de grote teen zelf, maar wordt veroorzaakt door een ander probleem in de voet.Een van de problemen in de voet, die ertoe kunnen leiden dat het grote teengewricht niet zijn volledige beweeglijkheid kan benutten tijdens het lopen, is een verstoord windlass mechanisme.2,4 Onder de voet hebben wij mensen een sterke peesplaat: de fascia plantaris. Deze loopt van je hielbeen tot je tenen, waarbij het dikste en meest ontwikkelde deel aanhecht aan het kootje van je grote teen.
Tijdens het lopen, zetten we af over de grote teen. De peesplaat wordt daarbij om het kopje van je eerste middenvoetsbeentje gewikkeld. Daarmee trekt de peesplaat aan ons hielbeen, en veroorzaakt dit gedwongen bewegingen in ons onderste enkelgewricht (onderste spronggewricht) en in de gewrichten van onze middenvoet. Door dit laatste, wordt onze wreef hoger.5
Wanneer er een verstijving aanwezig is in het onderste spronggewricht, of in de gewrichten van onze middenvoet, neemt de spanning in de fascia plantaris toe. Deze spanning in de peesplaat houdt de strekbeweging in het grote teengewricht tegen, waardoor het lijkt alsof de grote teen stijf is. Het grote teengewricht zelf is echter voldoende soepel, alleen kunnen we door de toegenomen spanning in de peesplaat niet volledig gebruik maken van de aanwezige beweeglijkheid.2,4,6
Een soepele grote teen is van groot belang voor wandelen en hardlopen.
Compensaties
Zowel een structurele als een functionele hallux limitus belemmert ons in het afzetten over de grote teen tijdens het lopen. Dit moet gecompenseerd worden, willen we kunnen wandelen of hardlopen. Veelvoorkomende compensaties zijn het afwikkelen over de buitenrand van de voet, en het wegdraaien van onze voet over de bal van de grote teen. Dit hoeft in het begin nog niet te leiden tot klachten, behalve wanneer we elders in ons lijf ook over onvoldoende beweeglijkheid beschikken, waardoor deze compensaties niet mogelijk zijn. Dit kan dan leiden tot klachten rond bijvoorbeeld de knie of de heup, of zelfs in de lage rug.2,4Gespecialiseerde voetfysiotherapeut
De oorzaak van deze knie-, heup- of rugklachten zit dan dus niet in deze regio’s, maar in de voet. Om deze oorzaak te vinden, is diepgaande en gedetailleerde kennis nodig van het normale functioneren van de voet. Alleen de in voeten gespecialiseerde fysiotherapeut heeft deze kennis, en kan na een nauwkeurig onderzoek naar de werkelijke oorzaak van de klachten, het probleem in de voet verhelpen.Over de auteur van dit artikel
Dit artikel over de stijve grote teen is geschreven door Rob Donkers. Hij is fysiotherapeut, manueeltherapeut (MSc), echografist en eigenaar van De Gangmakerij. Tijdens zijn masterstudie manuele therapie, waarvoor hij cum laude slaagde en de titel Master of Science ontving, deed hij wetenschappelijk onderzoek naar enkel- en voetproblemen.
Literatuur
- Van Gheluwe B, Dananberg HJ, Hagman F, Vanstaen K. Effects of hallux limitus on plantar foot pressure and foot kinematics during walking. J Am Podiatr Med Assoc. 2006 Sep-Oct;96(5):428-36
- Dananberg HJ. Functional hallux limitus and its relationship to gait efficiency. J Am Podiatr Med Assoc. 1986 Nov;76(11):648-52
- Halstead J, Redmond AC. Weight-bearing passive dorsiflexion of the hallux in standing is not related to hallux dorsiflexion during walking. J Orthop Sports Phys Ther. 2006 Aug;36(8):550-6
- Payne C, Chuter V, Miller K. Sensitivity and specificity of the functional hallux limitus test to predict foot function. J Am Podiatr Med Assoc. 2002 May;92(5):269-71
- Hicks JH. The mechanics of the foot. II. The plantar aponeurosis and the arch. Journal of anatomy, 1954;88(1), 25–30
- Gatt A, Mifsud T, Chockalingam N. Severity of pronation and classification of first metatarsophalangeal joint dorsiflexion increases the validity of the Hubscher Manoeuvre for the diagnosis of functional hallux limitus. Foot (Edinb). 2014 Jun;24(2):62-5
Recent
Voetnoot 11
Wij van De Gangmakerij hechten veel waarde aan betrouwbare samenwerkingspartners. Een van die partners is de winkel Barefoot and More, gespecialiseerd in barefoot- en minimalistische schoenen. In dit gastblog laten wij je kennismaken met de grondleggers van deze mooie zaak in Arnhem.
Voetnoot 10
Voeding krijgt steeds meer aandacht als het gaat om de invloed op onze gezondheid. Dat is niet zo vreemd, aangezien zowel de kwaliteit van voeding is veranderd, alsook dat steeds meer wetenschappelijk onderzoek aantoont wat de invloed is van voeding op onze gezondheid én dat voeding niet voor iedereen hetzelfde zal zijn. In dit blog legt Olaf van der Zanden nieuwe inzichten uit in het licht van het herstel van voetklachten.
Metatarsalgie betekent letterlijk ''pijn in de voorvoet''. De term wordt daardoor vaak gebruikt voor alle vormen van voorvoetpijn, en is daardoor een soort containerbegrip. Er wordt vooral gesproken van metatarsalgie wanneer de pijn zich onder de kopjes van het 2e, 3e en/of 4e middenvoetsbeentje bevindt. In dit artikel zet ik uiteen wat er vanuit de wetenschappelijke literatuur bekend is voor metatarsalgie, en hoe ik mensen met voorvoetpijn onderzoek en behandel.
De fascia plantaris (de peesplaat onder de voet) en de grote teen zijn anatomisch en functioneel met elkaar verbonden. Fasciitis plantaris of ''hielspoor'' (of liever fasciopathie plantaris) en hallux valgus (een scheve grote teen) zijn vaak voorkomende voetklachten. Uit een recente studie blijken deze twee aandoeningen ook nog eens sterk met elkaar te maken te hebben.
Bij 33% van de enkelblessures die zich melden bij de spoedeisende hulp, blijkt het te gaan om een breuk. Om onnodige blootstelling aan röntgenstraling te vermijden, bestaat er een accurate manier om zelf te beoordelen of er wel of geen breuk aanwezig is na een val of verzwikking. In dit artikel lees je hoe je zelf een breuk kunt uitsluiten.
Voetnoot 9
Als hardloper wil je naast genieten natuurlijk ook zo lang mogelijk blessurevrij lopen. Hoewel er al heel veel wetenschappelijk onderzoek is gedaan naar allerlei factoren, blijken er maar twee oorzaken echt ertoe te doen: het te snel opvoeren van de loopafstand, en een eerdere blessure hebben gehad. Een 5D hardloopanalyse kan bij beide factoren een belangrijke meerwaarde leveren om zo lang mogelijk blessurevrij te lopen. Welke pluspunten dat zijn, lees je in dit artikel.