Gebroken enkel of voet? 5 testen om zelf te doen!
Bij 33% van de enkelblessures die zich melden bij de spoedeisende hulp, blijkt het te gaan om een breuk. Om onnodige blootstelling aan röntgenstraling te vermijden, bestaat er een accurate manier om zelf te beoordelen of er wel of geen breuk aanwezig is na een val of verzwikking: de Ottawa Ankle Rules. In dit artikel lees je hoe je zelf een breuk in je enkel of middenvoet kunt uitsluiten.
Cijfers bij enkelletsel
De enkel is het gewricht dat het meest geblesseerd raakt in de sport. Van alle geblesseerde sporters die zich melden bij de spoedeisende hulp (SEH), heeft 12% enkelletsel. Bij 33% van deze enkelblessures blijkt het om een breuk te gaan.1Om een breuk in de enkel of de voet vast te stellen, is een röntgenfoto de gouden standaard. Een foto wordt dan ook bij vrijwel alle enkelblessures die zich melden bij de SEH gemaakt. Van alle foto's die er gemaakt worden, blijkt in minder dan 15% van de gevallen een breuk zichtbaar. Ruim 85% van de mensen blijkt dus voor niets te zijn blootgesteld aan röntgenstraling.2
Gelukkig is er nog een andere nauwkeurige methode om breuken van de enkel en middenvoet na een val of verzwikking uit te sluiten. In dit artikel vertel ik je hoe je zelf een breuk van je enkel of middenvoet na een trauma kunt uitsluiten.
De Ottawa Ankle Rules
Om de aanwezigheid van een breuk in de enkel of middenvoet uit te sluiten na een val of verzwikking, zijn de zogenaamde Ottawa Ankle (and Foot) Rules bedacht.3 Dit is een eenvoudig uit te voeren test, bestaande uit 5 vragen. Wanneer je binnen de eerste 7 dagen na het trauma alle vragen met "JA" kunt beantwoorden, blijkt in bijna 100% van de gevallen er GEEN breuk aanwezig te zijn!2,4,5Heb je je enkel of middenvoet geblesseerd? Beantwoord dan de volgende vragen om uit te vinden of er sprake kan zijn van een breuk.
Afbeelding 1. De drukpunten van de Ottawa Ankle Rules6
Vraag 1: 2 x 2 stappen
Probeer 4 passen achter elkaar te zetten (2 stappen links, 2 stappen rechts), met volledige belasting van je voet, zónder hulp.Kun je je geblesseerde enkel of voet volledig belasten? Noteer je antwoord: JA of NEE?
Vraag 2: Drukpijn buitenste enkelknobbel
Druk met een vinger op de achterzijde van de onderste 6 cm van je buitenste enkelknobbel (laterale malleolus). Zie voor de juiste locatie bij deze en de volgende vragen afbeelding 1.Is dit mogelijk zónder pijn op te roepen? Noteer je antwoord: JA of NEE?
Vraag 3: Drukpijn binnenste enkelknobbel
Druk met een vinger op de achterzijde van de onderste 6 cm van je binnenste enkelknobbel (mediale malleolus).Is dit mogelijk zónder pijn op te roepen? Noteer je antwoord: JA of NEE?
Vraag 4: Drukpijn binnenzijde voet (scheepsvormig botje: naviculare)
Druk met een vinger op het uitstekende botje aan de binnenzijde van je voet, het zogenaamde tuber ossis naviculare.Is dit mogelijk zónder pijn op te roepen? Noteer je antwoord: JA of NEE?
Vraag 5: Drukpijn buitenzijde voet
(basis 5e middenvoetsbeentje)
Druk met een vinger op het uitstekende botje aan de buitenzijde van je voet, de basis van metatarsale 5 (zie afbeelding 1).Is dit mogelijk zónder pijn op te roepen? Noteer je antwoord: JA of NEE?
De uitkomst
- Heb je ALLE vragen met JA kunnen beantwoorden? Dan is de kans uiterst klein (bijna 0%!) dat je een breuk in je enkel of middenvoet hebt.
- Heb je vraag 1, 2 en/of 3 met NEE beantwoord? Dan bestaat er een kans dat je een breuk in je enkel hebt, en is het maken van een röntgenfoto gewenst.
- Heb je vraag 1, 4 en/of 5 met NEE beantwoord? Dan bestaat er een kans dat je een breuk in je middenvoet hebt, en is het maken van een röntgenfoto gewenst.2-6
Twijfel je nog of er sprake is van een breuk?
Heb je de Ottawa Ankle Rules gevolgd, maar ben je niet zeker of je nu wel of niet alsnog een foto moet maken? Neem dan de eerstvolgende werkdag contact op met je huisarts, of je gespecialiseerde fysiotherapeut.Je fysiotherapeut kan wellicht, naast het uitvoeren van de Ottawa Ankle Rules, ook een echo maken. Echografie blijkt namelijk in hoge mate nauwkeurig te zijn om een breuk in de onderste ledematen al vroeg te herkennen!7
Over de auteur van dit artikel
Dit artikel over een breuk in de enkel of voet is geschreven door Rob Donkers. Hij is fysiotherapeut, manueeltherapeut (MSc), echografist en eigenaar van De Gangmakerij. Tijdens zijn masterstudie manuele therapie, waarvoor hij cum laude slaagde en de titel Master of Science ontving, deed hij wetenschappelijk onderzoek naar enkel- en voetproblemen. Hij was een van de eerste fysiotherapeuten in Tilburg die echografie inzette binnen zijn fysiotherapeutisch onderzoek.
Literatuur
- Letsel Informatie Systeem 2017, VeiligheidNL; Leefstijlmonitor 2017, VeiligheidNL i.s.m. RIVM en CBS
- Barelds I, Krijnen WP, van de Leur JP, van der Schans CP, Goddard RJ. Diagnostic Accuracy of Clinical Decision Rules to Exclude Fractures in Acute Ankle Injuries: Systematic Review and Meta-analysis. J Emerg Med. 2017 Sep;53(3):353-368
- Stiell IG, McKnight RD, Greenberg GH, McDowell I, Nair RC, Wells GA, Johns C, Worthington JR. Implementation of the Ottawa ankle rules. JAMA. 1994 Mar 16;271(11):827-32
- Bachmann LM, Kolb E, Koller MT, Steurer J, ter Riet G. Accuracy of Ottawa ankle rules to exclude fractures of the ankle and mid-foot: systematic review. BMJ. 2003 Feb 22;326(7386):417
- Vuurberg G, Hoorntje A, Wink LM, van der Doelen BFW, van den Bekerom MP et al. Diagnosis, treatment and prevention of ankle sprains: update of an evidence-based clinical guideline. Br J Sports Med. 2018 Aug;52(15):956
- Van der Wees P, Lenssen A, Feijts Y, Bloo H, Van Moorsel S et al. KNGF-richtlijn Enkelletsel. Ned Tijdschr v Fysioth. 2006;116(5):1-16
- Papalada A, Malliaropoulos N, Tsitas K, Kiritsi O, Padhiar N, Del Buono A, Maffulli N. Ultrasound as a primary evaluation tool of bone stress injuries in elite track and field athletes. Am J Sports Med. 2012 Apr;40(4):915-9
Recent
Voetnoot 11
Wij van De Gangmakerij hechten veel waarde aan betrouwbare samenwerkingspartners. Een van die partners is de winkel Barefoot and More, gespecialiseerd in barefoot- en minimalistische schoenen. In dit gastblog laten wij je kennismaken met de grondleggers van deze mooie zaak in Arnhem.
Voetnoot 10
Voeding krijgt steeds meer aandacht als het gaat om de invloed op onze gezondheid. Dat is niet zo vreemd, aangezien zowel de kwaliteit van voeding is veranderd, alsook dat steeds meer wetenschappelijk onderzoek aantoont wat de invloed is van voeding op onze gezondheid én dat voeding niet voor iedereen hetzelfde zal zijn. In dit blog legt Olaf van der Zanden nieuwe inzichten uit in het licht van het herstel van voetklachten.
Metatarsalgie betekent letterlijk ''pijn in de voorvoet''. De term wordt daardoor vaak gebruikt voor alle vormen van voorvoetpijn, en is daardoor een soort containerbegrip. Er wordt vooral gesproken van metatarsalgie wanneer de pijn zich onder de kopjes van het 2e, 3e en/of 4e middenvoetsbeentje bevindt. In dit artikel zet ik uiteen wat er vanuit de wetenschappelijke literatuur bekend is voor metatarsalgie, en hoe ik mensen met voorvoetpijn onderzoek en behandel.
De fascia plantaris (de peesplaat onder de voet) en de grote teen zijn anatomisch en functioneel met elkaar verbonden. Fasciitis plantaris of ''hielspoor'' (of liever fasciopathie plantaris) en hallux valgus (een scheve grote teen) zijn vaak voorkomende voetklachten. Uit een recente studie blijken deze twee aandoeningen ook nog eens sterk met elkaar te maken te hebben.
Bij 33% van de enkelblessures die zich melden bij de spoedeisende hulp, blijkt het te gaan om een breuk. Om onnodige blootstelling aan röntgenstraling te vermijden, bestaat er een accurate manier om zelf te beoordelen of er wel of geen breuk aanwezig is na een val of verzwikking. In dit artikel lees je hoe je zelf een breuk kunt uitsluiten.
Voetnoot 9
Als hardloper wil je naast genieten natuurlijk ook zo lang mogelijk blessurevrij lopen. Hoewel er al heel veel wetenschappelijk onderzoek is gedaan naar allerlei factoren, blijken er maar twee oorzaken echt ertoe te doen: het te snel opvoeren van de loopafstand, en een eerdere blessure hebben gehad. Een 5D hardloopanalyse kan bij beide factoren een belangrijke meerwaarde leveren om zo lang mogelijk blessurevrij te lopen. Welke pluspunten dat zijn, lees je in dit artikel.