Platvoeten bij kinderen
Wanneer een kind platvoeten lijkt te hebben, is dit vaak een punt van bezorgdheid bij de ouders. Het idee heerst dat het hebben van platvoeten op volwassen leeftijd kan leiden tot allerei klachten. Ouders melden zich bij de huisarts of fysiotherapeut met de vraag of hun kind steunzolen nodig heeft, en er wordt belang gehecht aan het dragen van "goede schoenen".
In dit artikel geef ik antwoord op vragen als "Zijn platvoeten bij kinderen erg?", "Leiden platvoeten tot klachten op latere leeftijd?", en "Hebben kinderen met platvoeten steunzolen nodig?".
In dit artikel geef ik antwoord op vragen als "Zijn platvoeten bij kinderen erg?", "Leiden platvoeten tot klachten op latere leeftijd?", en "Hebben kinderen met platvoeten steunzolen nodig?".
Wat zijn platvoeten?
Er bestaan verschillende definities van wat platvoeten zijn. Over het algemeen wordt gesteld dat er sprake is van een platvoet wanneer de voetboog aan de binnenzijde van de voet laag staat of volledig plat is.1,2 Kinderen lijken hierbij over de binnenkant van hun voeten te lopen (afbeelding 1).
Afbeelding 1. Een platte voetboog aan de binnenzijde van de voet.
Er wordt in de literatuur onderscheid gemaakt tussen een flexibele platvoet en een rigide platvoet. De flexibele platvoet is aanwezig wanneer het kind plat op de voeten staat, maar is corrigeerbaar of verdwijnt wanneer het kind gaat zitten, of wanneer het op de tenen gaat staan. Bij een rigide platvoet herstelt de voetboog niet bij bovenstaande activiteiten.1-3
Een flexibele platvoet wordt veroorzaakt door de soepelheid van de banden en gewrichten van de kindervoet. Een rigide platvoet ontstaat meestal door het aan elkaar groeien van botten in de voetwortel (hielbeen en sprongbeen, of hielbeen en scheepsvormig been).1,2 Dit wordt een tarsale coalitie genoemd.
Zijn platvoeten bij kinderen erg?
Soepele platvoeten zijn dus veelvoorkomend bij kinderen, en zijn vaak pijnloos. Het hebben van een soepele platvoet is niet erg.Platvoeten bij kinderen komen veel voor. Bij de meeste kinderen tot 2 jaar is geen voetboog zichtbaar. Dat komt doordat deze kinderen nog veel vet onder hun voeten hebben (afbeelding 2). Het naar binnen gekanteld staan van de voeten bij deze kinderen is heel normaal.1,4
Afbeelding 2. Onder de 2 jaar hebben kinderen veel vet onder de voetjes, waardoor de voetboog plat lijkt.
Bij kinderen tussen de 2 en 5 jaar heeft 30-40% platvoeten en in de leeftijd van 5 tot 12 jaar heeft nog 10% platte voeten.4
Over het algemeen wordt gezien dat de platte vorm van kindervoeten minder wordt naarmate de leeftijd vordert.2,4,5 De meeste kinderen met een soepele platvoet klagen niet over pijn.1 Er wordt dan ook gesteld dat het hebben van platvoeten voor kinderen een normaal verschijnsel is.5 De een heeft ze wel, de ander niet.
Een rigide platvoet als gevolg van het samengroeien van voetwortelbeentjes komt relatief weinig voor, maar kan wel pijnklachten geven.1,2 Het kan nodig zijn om hiervoor een arts te raadplegen.
Leiden platvoeten tot klachten op latere leeftijd?
Er is geen reden om aan te nemen dat platvoeten bij kinderen op latere leeftijd zullen leiden tot klachten.Zoals we zien, herstelt de vorm van de voet naarmate de leeftijd vordert. Het merendeel van de mensen die in hun jeugd soepele platvoeten hadden, heeft dat op latere leeftijd niet meer.4 De relatie tussen het hebben van platvoeten in de jeugd en het krijgen van klachten als slijtage aan heupen en knieën, of rugklachten op volwassen leeftijd is niet aangetoond.1
Natuurlijk kan het zijn dat mensen op volwassen leeftijd nog platte voeten hebben. Het kan ook zijn dat deze mensen voetklachten of rugklachten krijgen. Dat wil echter niet zeggen dat deze klachten veroorzaakt worden door de platvoeten.
Uit onderzoek is bekend dat de vorm van de voet (plat, netutraal of hol) niets zegt over de manier waarop deze voeten bewegen.6,7
Hebben kinderen met platvoeten steunzolen nodig?
Kinderen met platvoeten hebben géén baat bij het dragen van steunzolen of corrigerende schoenen.In een groot onderzoek in de jaren '80 werden kinderen van 1 tot 6 jaar met soepele platvoeten verdeeld over 4 groepen. In groep 1 kregen de kinderen geen aanpassingen aan schoenen of zolen. In groep 2 kregen ze orthopedische schoenen, in groep 3 een hielsteun en in groep 4 steunzolen. In totaal doorliepen 98 kinderen het onderzoek gedurende 6 jaar. Wat bleek? In alle groepen waren de platvoeten verbeterd, en er bleek geen verschil tussen de kinderen zonder of met aanpassingen aan schoenen en zolen.5 Kindervoeten ontwikkelen zich in de meeste gevallen dus sowieso tot een normale vorm.1,4
Afbeelding 3. Steunzolen en corrigerende schoenen hebben geen effect op de ontwikkeling van de voetboog bij kinderen.
Daarnaast zou de vraag gesteld moeten worden of steunzolen en stugge schoenen bij kinderen wel verstandig zijn.
Uit onderzoek blijkt namelijk dat platvoeten vaker voorkomen bij kinderen die schoenen dragen dan bij kinderen die nooit schoenen dragen. Daarnaast blijken schoenen de beweeglijkheid van de voetgewrichten te verminderen, en ook de manier waarop de spieren aanspannen.8
Ook zijn er aanwijzingen dat het dragen van een steunzool die de voetboog ondersteunt, kan leiden tot het sneller ontstaan van artrose ("slijtage") aan de binnenzijde van de knie.9
Heeft jouw kind platvoeten en voetklachten?
Natuurlijk kan het zijn dat je kind voetklachten heeft. Misschien heeft je kind ook wel platvoeten, en maak je je hierover zorgen?Ik kijk graag een keer naar de voetklachten bij je kind. Ik kijk naar de normale voetvorm en -functie, en kan daarmee de oorzaak van de klachten achterhalen. Vaak zijn dan een paar simpele oefeningen voldoende om de klachten te verhelpen!
Over de auteur van dit artikel
Dit artikel over platvoeten bij kinderen is geschreven door Rob Donkers. Hij is fysiotherapeut, manueeltherapeut (MSc), echografist en eigenaar van De Gangmakerij. Tijdens zijn masterstudie manuele therapie, waarvoor hij cum laude slaagde en de titel Master of Science ontving, deed hij wetenschappelijk onderzoek naar enkel- en voetproblemen.
Literatuur
- Aulbers B, Knuistingh Neven A, Eekhof J. Platvoeten bij kinderen. In: Eekhof JAH, Knuistingh Neven A, Opstelten W. Kleine kwalen bij kinderen. Maarssen: Elsevier Gezondheidszorg; 2009.
- Rome K, Ashford RL, Evans A. Non-surgical interventions for paediatric pes planus. Cochrane Database of Systematic Reviews 2007, Issue 1. Art. No.: CD006311
- Visser JD. Kinderorthopaedie: pluis of niet pluis. Een leidraad voor de eerstelijnsgezondheidszorg;10e druk. Groningen: Van Denderen, 2009.
www.jdvisser.nl - Visser JD. Platvoeten bij kinderen [Flatfoot in children]. Ned Tijdschr Geneeskd. 1989 Apr 15;133(15):753-6
- Wenger DR, Mauldin D, Speck G, Morgan D, Lieber RL. Corrective shoes and inserts as treatment for flexible flatfoot in infants and children. J Bone Joint Surg Am. 1989 Jul;71(6):800-10
- Cavanagh PR, Morag E, Boulton AJ, Young MJ, Deffner KT, Pammer SE. The relationship of static foot structure to dynamic foot function. J Biomech. 1997 Mar;30(3):243-50. doi: 10.1016/s0021-9290(96)00136-4
- Dicharry JM, Franz JR, Della Croce U, Wilder RP, Riley PO, Kerrigan DC. Differences in static and dynamic measures in evaluation of talonavicular mobility in gait. J Orthop Sports Phys Ther. 2009 Aug;39(8):628-34
- Morrison SC, Price C, McClymont J, Nester C. Big issues for small feet: developmental, biomechanical and clinical narratives on children's footwear. J Foot Ankle Res. 2018 Jul 6;11:39
- Franz JR, Dicharry J, Riley PO, Jackson K, Wilder RP, Kerrigan DC. The influence of arch supports on knee torques relevant to knee osteoarthritis. Med Sci Sports Exerc. 2008 May;40(5):913-7
Recent
Voetnoot 11
Wij van De Gangmakerij hechten veel waarde aan betrouwbare samenwerkingspartners. Een van die partners is de winkel Barefoot and More, gespecialiseerd in barefoot- en minimalistische schoenen. In dit gastblog laten wij je kennismaken met de grondleggers van deze mooie zaak in Arnhem.
Voetnoot 10
Voeding krijgt steeds meer aandacht als het gaat om de invloed op onze gezondheid. Dat is niet zo vreemd, aangezien zowel de kwaliteit van voeding is veranderd, alsook dat steeds meer wetenschappelijk onderzoek aantoont wat de invloed is van voeding op onze gezondheid én dat voeding niet voor iedereen hetzelfde zal zijn. In dit blog legt Olaf van der Zanden nieuwe inzichten uit in het licht van het herstel van voetklachten.
Metatarsalgie betekent letterlijk ''pijn in de voorvoet''. De term wordt daardoor vaak gebruikt voor alle vormen van voorvoetpijn, en is daardoor een soort containerbegrip. Er wordt vooral gesproken van metatarsalgie wanneer de pijn zich onder de kopjes van het 2e, 3e en/of 4e middenvoetsbeentje bevindt. In dit artikel zet ik uiteen wat er vanuit de wetenschappelijke literatuur bekend is voor metatarsalgie, en hoe ik mensen met voorvoetpijn onderzoek en behandel.
De fascia plantaris (de peesplaat onder de voet) en de grote teen zijn anatomisch en functioneel met elkaar verbonden. Fasciitis plantaris of ''hielspoor'' (of liever fasciopathie plantaris) en hallux valgus (een scheve grote teen) zijn vaak voorkomende voetklachten. Uit een recente studie blijken deze twee aandoeningen ook nog eens sterk met elkaar te maken te hebben.
Bij 33% van de enkelblessures die zich melden bij de spoedeisende hulp, blijkt het te gaan om een breuk. Om onnodige blootstelling aan röntgenstraling te vermijden, bestaat er een accurate manier om zelf te beoordelen of er wel of geen breuk aanwezig is na een val of verzwikking. In dit artikel lees je hoe je zelf een breuk kunt uitsluiten.
Voetnoot 9
Als hardloper wil je naast genieten natuurlijk ook zo lang mogelijk blessurevrij lopen. Hoewel er al heel veel wetenschappelijk onderzoek is gedaan naar allerlei factoren, blijken er maar twee oorzaken echt ertoe te doen: het te snel opvoeren van de loopafstand, en een eerdere blessure hebben gehad. Een 5D hardloopanalyse kan bij beide factoren een belangrijke meerwaarde leveren om zo lang mogelijk blessurevrij te lopen. Welke pluspunten dat zijn, lees je in dit artikel.